Οι Οικισμοί της Πάτμου
ΧΩΡΑ
Η Χώρα αποτελεί την πρωτεύουσα του νησιού και είναι ένας μεσαιωνικός οικισμός με χαρακτηριστική αρχιτεκτονική, που εκτείνεται γύρω από την ιερά Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Απέχει 3.5 χλμ. από το λιμάνι της Σκάλας, αριθμεί 541 μόνιμους κάτοικους (σύμφωνα με απογραφή του 2011) και αποτελεί την καρδιά της Πάτμου, προσελκύοντας επισκέπτες από όλο τον κόσμο. Η ανάπτυξη του οικισμού ξεκίνησε μετά το 1088 μ.Χ. με την ίδρυση της Μονής και πρώτοι κάτοικοι ήταν οι τεχνίτες που κατέφθασαν στο νησί για την ανοικοδόμησή της. Αρχικά διέμεναν στον οικισμό του Κάμπου αλλά εξαιτίας πειρατικών επιδρομών αργότερα εγκαταστάθηκαν γύρω από τα τείχη της Μονής.
Η Χώρα έχει ανακηρυχθεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομίας της UNESCO από το 1999. Τα σπίτια και τα αρχοντικά της χρονολογούνται από τον 15ο αιώνα και μετά, προσδίδοντας στον οικισμό μια χαρακτηριστική ατμόσφαιρα. Για τον λόγο αυτό, θεωρείται μία από τις ακριβότερες περιοχές της Ευρώπης στην αγορά κατοικίας.
Ο οικισμός της Χώρας περιλαμβάνει τρεις συνοικίες: τα Αλλοτινά, τα Κρητικά και τα Απορθιανά οι οποίες αντιπροσωπεύουν τις τρεις μεγάλου μεγέθους μετοικίσεις που πραγματοποιήθηκαν στην πρωτεύουσα αρχικά με την άφιξη προσφύγων το 1453 μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, στη συνέχεια Κρητών προσφύγων το 1669 μετά την άλωση του Χάνδακα και τέλος καραβοκύρηδων και εμπόρων τον 18ο αιώνα αντίστοιχα.
Στη μπροστινή πλευρά της Χώρας θα βρείτε πολλά γραφικά εστιατόρια με φανταστική θέα στην Σκάλα και όχι μόνο, καφενεία, μαγαζάκια και μικρά παντοπωλεία που συγκεντρώνονται μέσα στα γραφικά στενά της στην πλατεία της Αγίας Λεβιάς όπου είναι και η καρδιά της νυχτερινής ζωής του νησιού. Στη Χώρα βρίσκεται επίσης και το Δημαρχείο Πάτμου.
ΣΚΑΛΑ
Είναι το λιμάνι και ο μεγαλύτερος οικισμός του Νησιού με 1747 από τους 3047 κατοίκους του Δήμου Πάτμου (απογραφή 2011).
Παρόλο που το λιμάνι της Σκάλας αποτελούσε σημαντικό αγκυροβόλιο από τον 16ο κιόλας αιώνα, ο οικισμός δεν κατοικήθηκε μαζικά παρά μόνο μετά τον 18ο αιώνα λόγω του ότι η περιοχή ήταν ευπρόσβλητη σε πειρατικές επιδρομές.
Στον οικισμό της Σκάλας, ανάμεσα σε κτίρια Ιταλικής αρχιτεκτονικής όπως το αντιπροσωπευτικό Ιταλικό διοικητήριο, θα βρείτε πολλά καταλύματα, ταβέρνες, καφέ, γλυκά, φούρνους, τουριστικά μαγαζιά για όλα τα γούστα, πρακτορεία, σε έναν πεζόδρομο ευχάριστο για περπάτημα όλες τις ώρες της ημέρας αλλά ειδικά μετά την δύση του ηλίου. Εδώ βρίσκονται επίσης τράπεζες καθώς και όλες οι Δημόσιες Υπηρεσίες του νησιού πλην του Δημαρχείου το οποίο είναι στη Χώρα. Η Σκάλα αποτελεί το πιο κομβικό σημείο του νησιού διότι από εκεί υπάρχει πρόσβαση προς όλους τους υπόλοιπους οικισμούς.
ΚΑΜΠΟΣ (ΑΝΩ ΚΑΙ ΚΑΤΩ)
Ο οικισμός Κάμπος βρίσκεται 6 χιλιόμετρα από την Σκάλα και είναι η τρίτη σε πληθυσμό περιοχή του νησιού αριθμώντας 633 μόνιμους κατοίκους (απογραφή του 2011). Οι πρώτοι του κάτοικοι ήταν οι τεχνίτες της Μονής του Άγιου Ιωάννη του Θεολόγου οι οποίοι μετοίκησαν στον οικισμό το 1088 μ.Χ..
Χωρίζεται στον Άνω Κάμπο και τον Κάτω Κάμπο οι οποίοι αποτελούνται από το τμήμα του οικισμού στους λόφους και το τμήμα γύρω από την παραλία αντίστοιχα. Στον Άνω Κάμπο δεσπόζει η Ευαγγελίστρια, η ενορία του χωριού, το σχολείο, η κεντρική πλατεία του χωριού, δύο παραδοσιακά καφενεδάκια που πάντα έχουν ντόπιους ψαράδες ή βοσκούς που λένε τις ιστορίες τους και ένα εστιατόριο με παραδοσιακή κουζίνα. Στον Κάτω Κάμπο βρίσκεται η γνωστή παραλία Κάμπος, ιδανική για τους λάτρεις των θαλάσσιων σπορ αλλά και όχι μόνο, μία παραλία με πολλές επιλογές για σνακ φαγητό, ούζο, μεζέ, μπύρα αφού υπάρχουν κατά μήκος της 4 εστιατόρια-καφέ μπαρ. Στον Κάτω Κάμπο υπάρχουν επίσης ενοικιαζόμενα δωμάτια, πάρκινγκ για την παραλία και μόλος για σκάφη και βάρκες.
Ο οικισμός του Κάμπου αποτελεί κομβικό σημείο για τις βόρειες παραλίες (Καλογήρων, Μερσίνη, από τον δρόμο προς τα επάνω αριστερά). Ο Κάτω Κάμπος είναι επίσης κομβικό σημείο και συνδέει τις παραλίες Λάμπη, Βαγιά, Λιβάδι Γερανού, Απολλού και Γερανό.
ΓΡΟΙΚΟΣ
Πρόκειται για ένα πολύ όμορφο και ήσυχο ψαροχώρι με έναν εντυπωσιακό κόλπο, όμορφη παραλία και μαγαζάκια πάνω στο κύμα. Ο οικισμός ο οποίος πήρε το όνομά του από την πρώτη αγροικία που χτίστηκε εκεί, απέχει 4.5 χλμ. από το λιμάνι της Σκάλας και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 αριθμεί 77 μόνιμους κάτοικους. Επιπλέον, έχει αναγνωριστεί και ενταχτεί στους ωραιότερους κόλπους του κόσμου. Μνημείο της περιοχής θεωρείται ο μυστηριώδης βράχος ‘’Καλικατσού’’, στον οποίο έμεναν ερημίτες για αιώνες. Απέναντι από τον κόλπο βρίσκετε ένα νησάκι, το Τραγονήσι, που κατοικείται από κατσίκια και τους βοσκούς τους.